1. Z dniem 8 marca 2020 r. na podstawie art. 28 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374) wprowadzono nowe regulacje do ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 z późn.zm.) – dalej u.p.o.

Zgodnie z treścią art. 30b u.p.o. w przypadkach uzasadnionych nadzwyczajnymi okolicznościami zagrażającymi życiu lub zdrowiu dzieci i młodzieży minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w drodze rozporządzenia, może czasowo ograniczyć lub czasowo zawiesić funkcjonowanie jednostek systemu oświaty na obszarze kraju lub jego części, uwzględniając stopień zagrożenia na danym obszarze.

Na podstawie art. 30b u.p.o. Minister Edukacji Narodowej wydał rozporządzenie z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. poz. 410) – dalej r.ogr.funk.szk.

Zgodnie z treścią § 3 r.ogr.funk.szk. czasowe ograniczenie funkcjonowania jednostek systemu oświaty polega na zawieszeniu prowadzenia działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, z tym że w dniach 12 marca 2020 r. i 13 marca 2020 r. przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowe i szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, z wyjątkiem szkół podstawowych dla dorosłych, są obowiązane prowadzić działalność opiekuńczą.

Tak więc:

  • 12 i 13 marca to dni, w których w przedszkolach i szkołach podstawowych nie będą odbywały się zajęcia dydaktyczno-wychowawcze, a jedynie działania opiekuńcze,
  • od 12 marca uczniowie szkół ponadpodstawowych nie przychodzą do szkół,
  • od poniedziałku 16 marca wychowankowie i uczniowie nie przychodzą do przedszkoli i szkół
  • nauczyciele pozostają w gotowości do pracy.

https://www.gov.pl/web/edukacja/zawieszenie-zajec-w-szkolach

Należy więc dojść do wniosku, że MEN przewidziało działania opiekuńcze w przedszkolach i szkołach podstawowych tylko w dniach 12 i 13 marca, natomiast od 12 marca w szkołach ponadpodstawowych i od 16 marca w przedszkolach i szkołach podstawowych nie odbywają się żadne czynności związane z opieką.

Wynika to wprost z treści § 3 r.ogr.funk.szk. zgodnie z którym czasowe ograniczenie funkcjonowania jednostek systemu oświaty polega na zawieszeniu prowadzenia działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej.

  1. W związku z tym, że rozporządzenie nie wprowadza nakazu całkowitego zamknięcia przedszkoli i szkół na terenie kraju, a jednocześnie niestety w żaden sposób nie odnosi się do kwestii pracowniczych, powstaje problem dotyczący zobowiązywania nauczycieli do pracy i ewidencjonowania czasu pracy.

 Z całą pewnością należy podkreślić, że zawieszenie zajęć dydaktyczno-wychowawczo-opiekuńczych w przedszkolach i szkołach oznacza brak możliwości ewidencjonowania pracy nauczycieli.

Zgodnie bowiem z treścią art. 42 ust. 7a KN ewidencji podlegają wyłącznie zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz,  realizowane w ramach obowiązkowego pensum (art. 42 ust. 2 pkt 1 KN). Ewidencja czasu pracy nauczycieli w zakresie zajęć wchodzących w skład obowiązkowego pensum odbywa się w dziennikach lekcyjnych lub dziennikach zajęć.

Skoro zajęcia dydaktyczne wchodzące w skład obowiązkowego pensum zajęć nie są realizowane w okresie ograniczenia funkcjonowania szkół, to nauczyciel w tym okresie może być zobowiązany jedynie do realizacji zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły (art. 42 ust. 2 pkt 2 KN). Muszą to być jednak zajęcia i czynności wyraźnie oparte o regulacje statutowe, skonkretyzowane i związane ze stanowiskiem pracy nauczyciela oraz jego zakresem obowiązków.

Jeżeli takie czynności i zajęcia nie zostaną wskazane przez dyrektora i powiązane z zakresem obowiązków danego nauczyciela, a więc przełożony nie wyda dyspozycji wykonania określonej pracy, nauczyciel nie jest zobowiązany do stawiania się w szkole w okresie ograniczenia funkcjonowania szkoły, ponieważ w tym okresie nie są wykonywane zajęcia dydaktyczne podlegające ewidencjonowaniu.

  1. Podsumowując powyższe rozważania należy stanąć na stanowisku, że organizacja działania szkoły w okresie ograniczenia funkcjonowania szkół w związku z zagrożeniem wystąpienia epidemii i odpowiadająca jej obligacja pracy po stronie nauczycieli, zależy od treści wydanego przez MEN rozporządzenia.

Z treści rozporządzenia MEN nie wynika zakaz wykonywania przez nauczycieli innych czynności statutowych (art. 42 ust. 2 pkt 2 KN), tak więc decyzja określająca sposób ich realizacji zależeć będzie od decyzji dyrektora szkoły.

Jeżeli dyrektor szkoły zobowiąże nauczycieli do wykonania czynności statutowych, jest zobowiązany do ich skonkretyzowania w oparciu o obowiązujące w szkole regulacje statutowe, jak również do powiązania tych czynności ze stanowiskiem pracy nauczyciela oraz jego zakresem obowiązków.

Jeżeli jednak dyrektor takiego polecenia nie wyda, nauczyciel nie jest zobowiązany do obecności w pracy, ponieważ w związku z treścią § 3 r.ogr.funk.szk. nie ma  on obowiązku realizacji zajęć podlegających ewidencji (tj. zajęc wskazanych w treści art. 42 ust. 2 pkt 1 KN), ze względu na ich okresowe zawieszenie.

Tak więc należy podkreślić, że w okresie ograniczenia funkcjonowania szkół i w związku z zawieszeniem zajęć dydaktyczno-wychowawczych, dyrektor szkoły nie może:

  • ewidencjonować czasu pracy nauczyciela,
  • zobowiązywać nauczyciela do obecności w szkole odpowiadającej dziennemu wymiarowi zajęć dydaktycznych, które miały być zrealizowane danego dnia (godziny zajęć pensum i godzin ponadwymiarowych),
  • zobowiązywać nauczyciela do obecności w szkole odpowiadającej wymiarowi 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo.

Dyrektor może zobowiązać nauczyciela do realizacji innych czynności wynikających ze statutu szkoły (art. 42 ust. 2 pkt 2 KN), tylko wtedy gdy będzie to praca skonkretyzowana i mieszcząca się w zakresie obowiązków nauczyciela. Praca ta nie podlega jednak ewidencji czasu pracy.