8 marca 2022 r. ZNP złożył wniosek do ministra edukacji o pilne wdrożenie rozwiązań, które ułatwią, a niekiedy wręcz umożliwią pracę szkół i przedszkoli w związku z napływem dużej liczby dzieci i młodzieży uchodźczej. Postulujemy m.in.:

  • przygotowanie odpowiedniej liczby nauczycieli języka polskiego jako obcego,
  • zapewnienie odpowiedniej liczby podręczników do nauki języka polskiego jako obcego,
  • umożliwienie powszechnego zatrudniania asystentów,
  • wyposażenie dzieci uchodźczych w wyprawki szkolne / przedszkolne oraz potrzebne podręczniki za darmo,
  • zapewnienie uczniom odpowiednio zorganizowanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej (w tym umożliwiającej dokonanie diagnozy rozwoju, ale też traum wynikających z przeżytych doświadczeń i sytuacji, w której się znajdują).

LIST ZNP

Szanowny Pan

Przemysław Czarnek

Minister Edukacji i Nauki

Szanowny Panie Ministrze,

w związku z napływem ogromnej liczby dzieci i młodzieży uchodźczej, dla których nasz kraj ma obowiązek zorganizować opiekę i edukację przedszkolną oraz naukę szkolną i wsparcie pedagogiczno-psychologiczne, zwracamy się do Pana z prośbą o pilne wdrożenie rozwiązań, które ułatwią, a niekiedy wręcz umożliwią pracę nauczycieli oraz administracji i obsługi.

Nasze konsultacje z dyrektorami szkół i nauczycielami mającymi wiedzę na temat pracy z uczniami z doświadczeniem migracji, z psychologami, którzy pracowali z dziećmi uchodźczymi, oraz ze specjalistami – naukowcami zajmującymi się problematyką edukacji migrantów i uchodźców – wskazały na następujące kwestie wymagające szybkich działań:

1. Przygotowanie odpowiedniej liczby nauczycieli języka polskiego jako obcego, co wiąże się z zagwarantowaniem dostępności do kursów nauczania języka polskiego jako obcego. Kursy te powinny być dla nauczycieli bezpłatne, a nauczyciele, którzy podejmą się ich prowadzenia w szkole, powinni być odpowiednio wynagradzani, co zapewne – biorąc pod uwagę skalę potrzeb – wymagać będzie zwiększenia subwencji oświatowej. Nauka języka polskiego jako obcego powinna być też zagwarantowana w miejscach określonych w ustawie jako inne lokalizacje, ponieważ także uczniowie tych oddziałów będą wymagali przygotowania do funkcjonowania w nowej rzeczywistości językowej i kulturowej.

2. Zapewnienie odpowiedniej liczby podręczników do nauki języka polskiego jako obcego. Takie podręczniki dla dzieci i uczniów w różnym wieku już istnieją, ale ich dostępność jest ograniczona. Należy zastanowić się nad możliwością zwiększenia ich nakładów oraz przygotowania wersji elektronicznych. Podręczniki te powinny być bezpłatne.

3. Umożliwienie powszechnego zatrudniania asystentów międzykulturowych oraz zapewnienie środków finansowych na ich wynagrodzenia. Asystenci międzykulturowi stanowią wsparcie nie tylko dla nauczycieli i administracji szkolnej, ale także dla uczniów i dla ich rodziców. Ich obecność w szkole daje poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej, pozwala na uniknięcie wielu problemów, które – jeśli nie zostaną rozwiązane – mogą się stać podłożem konfliktów trudnych później do opanowania. Konieczne jest zapewnienie odpowiedniego bezpłatnego przygotowania asystentów do pracy w systemie edukacji. Dodatkowym walorem zatrudnienia asystentów jest stworzenie licznych miejsc pracy dla osób, od których nie wymaga się specjalistycznych kwalifikacji czy nostryfikowania dyplomów, albowiem jedynym warunkiem, który powinni spełniać, to znajomość języka polskiego w stopniu komunikatywnym.

4. Wyposażenie dzieci uchodźczych w wyprawki szkolne / przedszkolne oraz potrzebne podręczniki za darmo. Ważne jest też rozpatrzenie możliwości udostępnienia uczniom narzędzi cyfrowych oraz dostępu do internetu, umożliwiających zarówno naukę z wykorzystaniem nowych technologii, jak też dostęp do informacji i możliwość budowania relacji z rówieśnikami.

5. Ze względu na doświadczenia wielokrotnych traum, którym poddana będzie znaczna część uczniów z doświadczeniem migracji (porzucenie swojego dotychczasowego środowiska rozwoju, na ogół utrata bezpośredniego kontaktu z częścią rodziny, zwłaszcza mężczyznami, w wielu wypadkach również bezpośrednie doświadczenia wojenne), konieczne jest zapewnienie uczniom odpowiednio zorganizowanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej (w tym umożliwiającej dokonanie diagnozy rozwoju, ale też traum wynikających z przeżytych doświadczeń i sytuacji, w której się znajdują). Zapewnienie dostępu do pomocy psychologicznej jest też kwestią logistyczną związaną z koniecznością zatrudnienia dodatkowych specjalistów.

W 2017 roku w Ukrainie wprowadzono reformę systemu edukacji. Obowiązek szkolny obejmuje dzieci od 6. roku życia, edukacja trwa 12 lat (poprzednio 11) i realizowana jest na trzech poziomach: szkoła początkowa – 4 lata (od września 2018), szkoła podstawowa (gimnazja) – 5 lat (od 2022), starsza szkoła – pełne wykształcenie średnie (licea, szkoły zawodowe) – 3 lata (od 2027). Należy przestrzec dyrektorów szkół, którzy będą przyjmować ukraińskich uczniów po raz pierwszy, przed automatycznym przypisywaniem ich do klas, na podstawie ich wieku lub deklaracji. Program, na przykład III klasy w Polsce i w Ukrainie mogą się znacząco różnić, dlatego apelujemy o pilne zwrócenie się do ośrodków badawczych zajmujących się edukacją o przeprowadzenie analiz porównawczych programów nauczania oraz przeprowadzenie badań kompetencji uczniów ukraińskich w celu stworzenia dla nich odpowiedniej, wysokiej jakości oferty edukacyjnej.

Szanowny Panie Ministrze,

Związek Nauczycielstwa Polskiego apeluje o powołanie zespołu roboczego w celu wypracowania optymalnych rozwiązań i wspólnego stawienia czoła wyzwaniom. Jednocześnie ZNP deklaruje gotowość do wzięcia udziału w pracach takiego zespołu.

Z poważaniem,

Sławomir Broniarz /-/

Prezes ZNP