2 czerwca 2022 r. Związek Nauczycielstwa Polskiego wystosował list do premiera Mateusza Morawieckiego z wnioskiem o wprowadzenie konkretnych rozwiązań dotyczących kształcenia uczniów ukraińskich.

Ministerstwo Edukacji i Nauki w swych komunikatach twierdzi, że polski system edukacji  jest gotowy w przyszłym roku szkolnym na przyjęcie nawet 400 tysięcy uczniów ukraińskich, nie wiemy z czego wynikają  te szacunki i optymizm. Wszelkie dane pokazują, że system staje się już niewydolny.

Obecnie nauczyciele wskazują na szereg problemów, którymi są m.in. zbyt liczne oddziały, obciążenie dodatkowymi obowiązkami związanymi z dostosowaniem form i metod pracy do każdego ucznia z Ukrainy, konieczność dodatkowej pracy w godzinach ponadwymiarowych, ponoszenie ogromnej odpowiedzialności za powierzone dzieci przy braku właściwej komunikacji z nimi  – ponad 80 proc. przyjętych do polskiego systemu edukacji dzieci i młodzieży  z Ukrainy, nie znając języka polskiego trafiło  do funkcjonujących już w systemie oddziałów, a nie do oddziałów przygotowawczych.

Do systemu edukacji trafiło też wielu uczniów z Ukrainy ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, posiadających orzeczenia lub aktualnie diagnozowanych. Nie pozostaje to bez wpływu na edukację polskich dzieci,  w dużych miastach są szkoły do których po 24 lutego 2022 r. przyjęto 150 nowych uczniów z Ukrainy i są oddziały, w których jest tyle samo uczniów polskich i ukraińskich, a więc jest to edukacja w oddziałach dwujęzycznych przy użyciu translatora bądź innych aplikacji. W takich warunkach niemożliwa jest realizacja podstawy programowej i zapewnienie właściwych warunków nauki, opieki i wychowania. W Warszawie nauczyciele gremialnie wykupują dodatkowe ubezpieczenie OC, obawiając się odpowiedzialności dyscyplinarnej, karnej i odszkodowawczej w sytuacji niemożności zapewnienia uczniom bezpiecznych warunków pobytu w szkole i nauki.

Nie można zakładać, że w przyszłym roku szkolnym nauczyciele ponownie będą ponosili niemalże cały ciężar związany z edukacją, opieką  i wychowaniem dzieci z Ukrainy. Teraz nie tylko ponoszą ten ciężar, ale jeszcze dodatkowo często finansują niezbędne przybory, śniadania czy opłaty związane z wyjściem  na wycieczki klasowe dzieci ukraińskich. 

Dlatego mając na względzie  jakość i dostępność usług edukacyjnych, opiekuńczych i wychowawczych, dobrostan uczniów i nauczycieli,  Związek Nauczycielstwa Polskiego wskazuje, iż ewentualne przedłużenie obowiązywania w przyszłym roku szkolnym rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki, pozwalającego na zwiększanie limitów uczniów w oddziałach przedszkolnych, oddziałach i świetlicach szkolnych będzie miało negatywny wpływ na jakość edukacji polskich uczniów, w tym również na bezpieczne i higieniczne warunki nauki i pracy. Byłby to też kolejny rok  pracy nauczycieli ponad siły i normy, w niekorzystnych dla edukacji  dzieci i młodzieży warunkach.  

Zdaniem Związku Nauczycielstwa Polskiego konieczne jest: 

  • dopracowanie systemu włączania ukraińskich dzieci do polskiego systemu, ze szczególnym uwzględnieniem tworzenia oddziałów przygotowawczych, w tym oddziałów przygotowawczych w innych lokalizacjach, oceniania, klasyfikacji, egzaminów i rekrutacji  na różnych poziomach językowych; 
  • wprowadzenie rzeczywistych i przemyślanych zmian w przepisach prawa i wynagradzania nauczycieli, które przeciwdziałałyby brakom kadrowym w oświacie i zachęcały absolwentów uczelni do podjęcia pracy w zawodzie nauczyciela;
  • odejście w przyszłym roku szkolnym od zwiększenia limitów uczniów w oddziałach;
  • poprawienie i rozszerzenie  bazy lokalowej placówek oświatowych;    
  • zdecydowanie większe wsparcie placówek oświatowych poprzez zatrudnianie osób posługujących się językiem ukraińskim; 
  • wyposażenie szkół w niezbędny sprzęt elektroniczny, podręczniki i inne materiały niezbędne do edukacji uczniów z Ukrainy; 
  • kompleksowe wsparcie psychologiczno-społeczne prowadzone w języku ukraińskim;  
  • wzmocnienie poradni psychologiczno-pedagogicznych pod kątem językowym i kadrowym;
  • uruchomienie ścieżki uznania lub weryfikacji orzeczeń dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;
  • zorganizowanie w czasie wakacji dla ukraińskich dzieci i młodzieży wypoczynku (półkolonie)  połączonego z nauką języka polskiego, co pozwoliłoby na poprawienie w przyszłym roku szkolnym komunikacji i zmotywowałoby uczniów do nauki;  
  • zorganizowanie większej liczby kursów języka polskiego dla rodziców dzieci;
  • stworzenie systemu rejestracji uczniów ukraińskich przebywających na terenie Polski – pozwoliłoby to na monitorowanie realizacji obowiązku szkolnego, w tym rejestrację  uczniów uczących się zdalnie w systemie ukraińskim, co pomogłoby tworzyć dla nich centra nauki, organizować zajęcia adaptacyjne, językowe, artystyczne, sportowe.